Molukse Perspectieven bij History Matters

Op dinsdag 15 maart waren de opnames voor het programma History Matters in Rotterdam, waarbij o.a. Sylvia Pessireron te gast was, auteur (én voorzitter van TFIR). 

Het thema van het programma is Molukse Perspectieven en gaat over de verbondenheid van de Molukse en de Rotterdamse geschiedenis. Deze aflevering staat in het teken van 21 maart, de jaarlijkse herdenking van de aankomst van de Kota Inten aan de Lloydkade (1951). Te gast zijn Sylvia Pessireron, Andrew Roos en spoken word artist Gloria Lappya.

History Matters is een programma van Stichting Gedeeld Verleden Gezamenlijke Toekomst (GVGT). Daarin worden maandelijks studenten van Albeda, Zadkine, Hogeschool Rotterdam en andere geïnteresseerden in Theater Zuidplein bijgepraat door historici over het koloniale en slavernijverleden van Rotterdam. Gemaakt voor en door Rotterdammers, om in gesprek te raken over het koloniale verleden én de doorwerking ervan vandaag in de stad.

Details over tijdstip en datum van uitzending volgen binnenkort.

Op dienstbevel naar Nederland

13 februari 1951. De Molukse KNIL-militairen, die op dat moment een tijdelijke Koninklijke Landmacht status hadden, verblijven op Java. De weg naar hun thuisland is afgesloten door de Indonesische regering. Die is woedend op de Molukkers. In plaats van op te gaan in de jonge Indonesische staat, kozen zij voor hun eigen onafhankelijkheid. Indonesië weigerde de Molukse republiek te erkennen, want ‘zonder Ambon is er geen Indonesië’, aldus toenmalig president Sukarno. Het Molukse volk moest op de knieën worden gebracht. Maar dat kon alleen als het Indonesische leger geen tegenstander van formaat trof. Dus moesten de goed opgeleide en zeer ervaren KNILers weg. Omdat ze onder de verantwoordelijkheid van Nederland vielen, moest die voor een oplossing zorgen.

De KNILers werden voor drie keuzes gesteld: demobilisatie ter plekke, afvoer naar de Zuid-Molukken of tijdelijke afvoer naar Nederland. Demobilisatie op Java stond gelijk aan zelfmoord, want de KNILers werden omringd door groepen die zij tijdens de Bersiap, de Dekolonisatieoorlog en de acties in Makassar hadden bestreden. In het besef dat Maluku door Indonesische troepen zou worden bezet, viel de keuze voor een tijdelijk verblijf in Nederland ook af. Ze kozen voor afvoer naar hun eigen land, maar daar stak de Indonesische regering onmiddellijk een stokje voor. De soldaten kregen een dienstbevel: ze móésten naar Nederland. Wie weigerde, kreeg op staande voet ontslag.

In februari 1951 vertrok de Kota Inten naar Nederland. Op 21 maart 1951 zetten de eerste Molukse KNIL-militairen met hun gezinnen hier voet aan wal. Precies 70 jaar geleden.

Task Force Indisch Rechtsherstel

Bloemencorso in Zeeland 1953,
collectie Moluks Historisch museum

70 jaar Molukkers in Nederland

Vandaag herdenken we dat op 21 maart 1951 de Kota Inten aanmeerde aan de Lloydkade in Rotterdam, met aan boord de eerste groep Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen. Ze waren in februari op dienstbevel vanuit Soerabaja naar ons land vertrokken. Uiteindelijk kwamen 12.500 Molukkers naar Nederland. Hun verblijf hier zou maar tijdelijk zijn: hooguit 6 maanden. Inmiddels zijn we 70 jaren en een loze belofte van de Nederlandse regering verder. 

De komende tijd besteden diverse media aandacht aan dit herdenkingsjaar. Zo bracht het NPO-radioprogramma 'Hilversum uit' een bezoek aan de Molukse wijk in Moordrecht, die momenteel zwaar getroffen is door corona. Molukkers van 4 generaties vertellen hun verhaal. Luister hier terug: https://www.nporadio1.nl/hilversum-uit

De uitspraak van Indik Kastanja (58) ontroert ons en zegt eigenlijk alles: "Die pijn is er altijd. De pijn van onze ouders draag je mee."

RESPECT 

Task Force Indisch Rechtsherstel

Slag in de Javazee: 27 februari 1942

Op 27 februari staan we stil bij de 1.174 slachtoffers van de drie door de Japanners getorpedeerde Nederlandse oorlogsschepen: Hr. Ms. De Ruyter, Hr. Ms. Java en Hr. Ms. Kortenaer. De gezonken schepen zijn oorlogsgraven met beschermde status. Toen nabestaanden in 2016 op locatie een duikexpeditie organiseerden om hun geliefden te gedenken, kwamen ze tot de afschuwelijke ontdekking dat de scheepswrakken met daarin nog stoffelijke resten waren verdwenen.

Na een gesprek tussen premier Mark Rutte en de Indonesische president Joko Widodo besloten Nederland en Indonesië eind 2016 samen onderzoek te doen naar de kwestie. Minister van Defensie Ank Bijleveld meldde in 2018 aan de Tweede Kamer dat het gezamenlijk onderzoek niets had opgeleverd.

Een groep onafhankelijke onderzoeksjournalisten van de Indonesische nieuwssite Tirto bracht de waarheid wél aan het licht. De schepen zijn illegaal geborgen om het ijzer te verkopen. Indonesië verklaarde eerder géén vergunning voor berging te hebben afgegeven.

Tirto meldde begin 2018 dat er wel degelijk een vergunning is verleend door de Indonesische autoriteiten om de schepen te bergen en verschroten. De stoffelijke resten van de overleden zeelieden zouden zijn gedumpt in een massagraf op Oost-Java, niet ver van de havenplaats Brodong waar de wrakken in stukken zouden zijn gezaagd.

Bijleveld wil wel dat de zaak verder wordt uitgezocht, maar Nederland kan niet zelfstandig op onderzoek uit in Indonesië. Het initiatief ligt daarom volledig bij de autoriteiten in Jakarta. En Jakarta zwijgt.

In 2019 werd bekend dat ook twee gezonken Nederlandse onderzeeboten, de O16 en de KXVII, in Maleisische wateren zijn verdwenen. Beide onderzeeboten voeren in december 1941 op Japanse zeemijnen.

EN TOEN WERD HET STIL …

Het is volgens internationaal recht verboden om oorlogsgraven te schenden, laat staan de schepen te bergen, zonder toestemming van Nederland. Ook het internationale humanitaire oorlogsrecht beschermt oorlogsgraven.

RESPECT – HORMAT

Task Force Indisch Rechtsherstel

~ ~ ~ ~ ~

Meer info? Klik hieronder voor enkele publicaties:

Volkskrant, 7 juli 2019: Twee wrakken van Nederlandse onderzeeboten verdwenen in Maleisische wateren

DVHN, 14 oktober 2019: Weinig over van scheepswrakken in Javazee

Volkskrant, 25 januari 2018: Onthullingen Indonesische media werpen nieuw licht op onderzoek naar verdwenen Nederlandse oorlogswrakken

TIRTO Indonesia: A RING OF NAVAL WRECK ROBBERS

Wikipedia: Slag in de Javazee

VIDEO Slag in de Javazee, documentaire Omroep Max, 2017

VIDEO Slag in de Javazee, Nederlands Instituut voor Militaire Historie

Screenshots uit de documentaire ‘De slag in de Javazee’
(Omroep MAX):
herdenkingsplaquette duikexpeditie,
schilderij ‘Slag in de Javazee’,
foto overlevenden na de ramp

75 jaar “bevrijding”

‘Wij zijn nooit bevrijd; een bevrijding zoals in Nederland hebben wij nooit gekend,’ aldus een oorlogsslachtoffer uit voormalig Nederlands-Indië.

Op 4 mei 1945 is Indië nog altijd bezet door Japan. Pas drie lange maanden later capituleert Japan. Direct daarna volgt een nieuwe golf van geweld. En dan de overtocht naar Nederland. Om hier te overleven, moet de oorlog worden vergeten. De herinneringen moeten worden begraven. De interneringskampen, de vernedering, troostmeisjes, de niet-betaalde salarissen, dwangarbeid, honger, de Bersiap, de kille ontvangst… Op het Ereveld van Rechtsherstel wordt gerouwd. Elke dag, al 75 jaar lang.

Out of the huts of history’s shame
I rise
Up from a past that’s rooted in pain
I rise
(uit: Still I rise, Maya Angelou)

Task Force Indisch Rechtsherstel

Klaagzang voor een atoombom

Nagasaki, 9 augustus 1945. De inslag was om 11.02 in de ochtend. Op dat moment waren er ook geallieerde krijgsgevangenen in Nagasaki, bijvoorbeeld in het Mitsubishi-kamp Fukuoka 14, amper 1800 meter van het epicentrum van de inslag. Onder hen bevonden zich 152 KNIL-militairen. Rudi Hoenson was één van hen.

Rudi overleefde de ramp ternauwernood. Later schreef hij het gedicht Klaagzang voor een atoombom (Atom Lament) over zijn ervaringen. Wij maakten er een videoclip bij, deze is te zien op once Facebook-pagina.

In de media worden de krijgsgevangenen vaak vergeten. Hetzelfde geldt voor de atoombom op Nagasaki: de meeste aandacht gaat uit naar Hiroshima op 6 augustus. Rudi Hoenson zette zich actief in om daar verandering in te brengen. Met zijn gedicht, in toespraken en interviews vroeg hij aandacht voor zijn lotgenoten van Fukuoka 14.

Als eerbetoon aan Rudi, die op 27 mei 2020 overleed, plaatsen wij hier zijn gedicht. Elk jaar op 9 augustus om exact 11.02 uur in de ochtend herdenken we met twee minuten stilte de krijgsgevangenen van Fukuoka 14. U ook? Veel dank.

Engels

Nederlands

Nationale Herdenking 15 augustus 2020

 We wensen alle betrokkenen ontzettend veel sterkte vandaag. 💖

Task Force Indisch Rechtsherstel

Laat de Indië-herdenking met rust

 Sylvia Pessireron reageert vandaag in de Volkskrant op de omstreden uitzending van Nieuwsuur van 11 augustus jl. waarin gepleit werd voor hervorming van de herdenking.

Hoe belangrijk het in stand houden van de Nationale Herdenking 15 augustus 1945 is, werd vanmorgen pijnlijk duidelijk, toen bleek dat het Indisch Monument in Den Haag vannacht was beklad. Ook wij zijn geschokt.

Lees het artikel in de Volkskrant HIER of klik op de foto hieronder.